Dzisiaj nietypowy gość – poeta-raper – Krzysztof Kleszcz. Zapraszamy do lektury!
Kiedy rozpoczęła się twoja przygoda z poezją?
To już tak dawno, że średnio pamiętam. Co można byłoby uznać za taki początek? Wiersze w gazetce szkolnej w liceum? A może wiersze na portalach poezja-polska.pl czy nieszuflada.pl – to mógł być rok 2002, czyli miałem wtedy 28 lat.
Czy pisanie poezji jest trudne?
Gdyby spytać Lewandowskiego czy strzelanie bramek z karnego jest trudne, pewnie powiedziałby, że nie. Na pewno jednak dodałby, że na początku strzela się „panu Bogu w okno”. Początki na pewno są trudne. Pokonać banał, umieć nawiązać do jakiejś dykcji, parafrazować, rytmizować – to chyba trzeba założyć sobie, że po 10-20 latach, coś się uda napisać sensownego.
Dlaczego wiersze z bitem? Skąd pomysł i co to za projekt?
Jestem nauczycielem w Szkole Podstawowej nr 1 w Tomaszowie. Dostałem zlecenie, by ułożyć piosenkę na stulecie szkoły. Podpowiedziano mi, by poszukać gotowego bitu. I tak powstał utwór w stylu rap – „Chodzę do szkoły imienia Kamyka”. Wrzuciłem go na Youtube – i do dziś ma „wzięcie”… Potem wymyśliłem, że moje wiersze zyskałyby, gdyby je podać z muzyką. No i tak powoli doskonaliłem się w tej sztuce. Dostałem sporo ciepłych słów za piosenki „Budzę się na dobre”, „Polskie Tango 2.0”, „Patostrimer”. Analizowano je w telewizji i lokalnym radio. Choć wciąż jest to sztuka niszowa, jest w tym potencjał i szansa na dotarcie do odbiorcy, większa niż w przypadku tylko tomiku poezji.
Jakich raperów (polskich i zagranicznych) uważasz za najciekawsze osobowości pod względem stylu, tekstów czy poglądów na życie i przekazu?
Kleszcz, Kękę, Bisz, Fisz. No i Łona – ten to gnie słowa!
Co z tym kanonem lektur? Wywalić, zmodyfikować, dać sobie spokój i pograć w grę?
Kanon jest w poprzek możliwości uczniów. „Quo Vadis” w podstawówce? „Pan Tadeusz” w podstawówce? Wiem, pojadę po bandzie – ale ja na języku polskim, serio, wziąłbym aktualny jakiś rapowy tekst. Tym się można zachwycać! Żywym językiem, który czują uczniowie. Niestety teksty, które są przestarzałe np. „Puc, Bursztyn i goście”, a czytał w szkole mój syn, to pomyłka. To samo wiersze współczesne. Czemu jest ich w szkole tak mało? Uczniowie analizują starożytne teksty, średniowieczne, barokowe… Czasem się nimi zachwycą, ale częściej – zmęczą. I niechcący – znudzą. Odtąd poezja kojarzyć się im będzie z trudem interpretacji, zaglądaniem do tysięcy przypisów. Gdzieś gubią nią zainteresowanie. Juroruję w konkursach poetyckich i bywa, że młodzież „pisze Mickiewiczem”, pisze językiem sprzed stu lat, bo lekcje języka polskiego „ustawiają” im taką wrażliwość. Moim zdaniem to niedobrze. Powinni więcej czytać żyjących autorów.
Masz nieograniczone fundusze. Zbierasz skład, tworzysz teksty i nagrywasz płytę. W jakim kierunku podążysz muzycznie?
Gdybym miał jazzowy band, który umiałby mi towarzyszyć, popłynąłbym w nieznane ze swoją poezją. Ale wiem, że to mało prawdopodobne.
Pięć książek, które zmieniły twoje życie to…
Chyba nie lubię takich rankingów. Ale niech będzie… na pewno książki Stanisława Lema – „Dzienniki gwiazdowe”, „Cyberiada”. W poezji zapewne: Zbigniew Herbert, Wisława Szymborska (niech będą to ich wiersze zebrane) – to pewnie po lekturze tych autorów, zacząłem interesować się poezją. Dorzucę książkę Łukasza Jarosza „Biały tydzień”, która była tak dobra, że musiałem napisać recenzję i od tej pory napisałem ich setki (na blogu Biała Fabryka).
Popkultura to dla ciebie…
Muzyka rockowa, rapowa, jazzowa – jestem maniakalnym słuchaczem i kolekcjonerem płyt.
Co zrobić z przebodźcowaniem współczesnej młodzieży (i nie tylko młodzieży)? Bawić się w siłaczy i starać się zainteresować czymkolwiek, a może dopasować do sytuacji?
Sam jestem klikającym i scrollującym. Ciężko z tym walczyć, ale trzeba z tym walczyć. Spokój lektury i spokój słuchania muzyki odpowiednio wybranej płyty, a nie losowego utworu na Spotify. Tylko to może przynieść szczęście.
Jakiej muzyki słuchasz i jakie zespoły byś polecił?
Proponuję zajrzeć na bloga Biała Fabryka, gdzie jest dużo wskazań. Moi ulubieńcy aktualni, których słuchałem w ostatnim tygodniu to: Monofon, Spięty, Limboski, Karaś&Rogucki, Steven Wilson, Mark Lanegan, Tomasz Budzyński, Kleszcz. Na ścianie mam plakat Radiohead – to zapewne mój ulubiony band. A na szafie szkło z reprodukcjami stu ulubionych płyt: któż tam się zmieścił? Bob Dylan, Red Hot Chili Peppers, Dead Can Dance, Tom Waits, Nick Cave, New Model Army…
Czy mógłbyś opowiedzieć o swoim blogu Biała Fabryka? Co mozna na nim znaleźć? Jaka jest jego historia?
Na początku – to było jeszcze przed Facebookiem, zachwyt tym, że można coś opisać, wkleić zdjęcie z wieczoru autorskiego, koncertu, opisać wrażenia lekturowe. Dziś wklejam mniej rzeczy, niemniej – mam wrażenie, że te kilkanaście recenzji rocznie, to coś z czego jestem dumny. Że umiem się zachwycić. Bo „Jeśli nie masz w sobie zachwytu, to co masz?” – że zacytuję siebie.
Czy mógłbyś opowiedzieć o swoich tomach poezji?
Ę – książka podzielona na części „Drzewo”, „Dom”, „Syn” – o różnych spełnieniach, przygodach, zwątpieniach, cudach.
„Przecieki z góry” – metafizyczny odlot, akwatyczne metafory.
„Pański płaszcz” – zaangażowana poezja, o czasach, gdy kapitalizm dał nam kredyt, ale przywalił duże odsetki. Tam jest sporo ironii, krytyki współczesności.
Teksty z tych książek w dużej większości stały się „wierszami z bitem”. Gdy je pisałem, nie sądziłem, że można je podać w takiej rapowej formie.
Czy poezja jest dzisiaj modna? Ma szansę przyciągnąć młodych?
Dobry tekst powinien przyciągać. Czuję, że dobra fraza ma siłę. A ja wierzę w młodych ludzi, że potrzebują „dobrych słów”, „dobrych fraz”, refrenów. Natomiast czuję powszechnie, że moi znajomi nie lubią, nie znają, nie rozumieją poezji. Tak jest i już. Poezja nie jest modna. Poezja to „paproszki retro w świecie robotów sprzątających”.
Jakie recenzje można znaleźć na twoim blogu?
Dużo recenzji płyt rockowych, kilka rapowych:
Amarok * Polskie Znaki * Tomasz Budzyński * Lubomski * Pablopavo i Ludziki * Kleszcz * Muzyka Końca Lata * Art.Budyń & Chango * Steven Wilson * Agnellus * Beck * Spięty * Karaś Rogucki * Limboski * Łona i Webber * Maciej Meller * Greg Dulli * Voo Voo * Bolewski i Tubis * Artur Rojek * The Dead South * Mortas * Agnellus * Król * Gary Clark Jr. * Bolewski i Tubis * B.O.K (Bisz) * Bisz/Radex * Nagrobki * Nigel Kennedy * The Raconteurs * Black Pumas * Thom Yorke * Rammstein * Fisz Emade Tworzywo * Kovacs * Soen * Voo Voo * Stuart A. Staples *Riverside *David Byrne * A Perfect Circle * Nosowska * Pablopavo i Ludziki * Pogodno *Jeff Beck * Martyna Jakubowicz * Król * Eric Burdon * Manic Street Preachers * Mark Lanegan Band * Krzysztof Zalewski * LCD Soundsystem * The National * Kękę * Starsailor * Drekoty * Pablopavo i Ludziki * Lao Che * Variete * Nagrobki * Coma * L.Stadt * The Mute Gods * Radiohead * Meller Gołyźniak Duda * Voo Voo * Dylan.pl * Martyna Jakubowicz * Joe Bonamassa * T.Love * Fisz Emade Tworzywo * Organizm * PJ Harvey * Taco Hemingway * Blues Pills * The Cult * David Gilmour * Dieter Meier * Hey * David Gahan & Soulsavers * Leonard Cohen * EL VY * Neil Young * Brzoska/Gawroński * The Waterboys * Taco Hemingway * The Jeffrey Lee Pierce Session Project * Pablopavo * Beck * Fink * KSU * Renata Przemyk * Fisz Emade Tworzywo * Lesers Bend * Archive * James * The Afghan Whigs * Waglewski Fisz Emade * Artur Rojek * Neil Young & Crazy Horse * Marek Ałaszewski & Klan * Joe Bonamassa * Blackfield * New Model Army * Queens Of The Stone Age * Deep Purple * Mark Lanegan Band * Sixto Rodriguez * Jaromir Nohavica * Steven Wilson * Jack White * dEUS * Fonetyka * Steve Hogarth & Richard Barbieri * Bob Dylan * Lao Che * Voo Voo * Maria Peszek * Soulsavers * The Walkabouts * Luxtorpeda * Babu Król * Buldog * Marek Dyjak * Anna Calvi * Coma * Nowaczewski/Noga/Stromski * inCarnations * Acute Mind * Brandt Brauer Frick Ensemble * De Press * Fink * Gotye * Nosowska * Wariacje.pl * Ballady i Romanse * R.E.M. * Irek Dudek * Piotr Bukartyk * Tomasz Budzyński * Maqama * The National * Kobranocka * Wariacje.pl * Hey * New Model Army * * Peter Gabriel * Strachy na Lachy * Armia * Hey * Renata Przemyk * Gazpacho * 2Tm2,3 * Spięty * happysad * Muse * Lesers Bend * Iggy Pop * Bob Dylan * Sidney Polak * Pearl Jam * Lipali * „Gajcy” * MGMT * Beirut * George Dorn Screams * New Model Army * Archive * PJ Harvey & John Parish * Fisz Emade * U2 * Scars On Broadway * Armia * Ayo * Ray Wilson *.
Dużo recenzji książek poetyckich:
Robert Feszak * Jarosław Dudycz * Małgorzata Lebda * Paweł Biliński * Michał Domagalski * Marzena Orczyk-Wiczkowska * Tomasz Mielcarek * Urszula Zajączkowska * Łukasz Jarosz * Piotr Gajda * Marcin Królikowski * Joanna Lewandowska * Joanna Pawlik *Joanna Łańcucka i Joanna Mueller * Inger Christensen *Bartosz Sadulski * Robert Król * Marcin Świetlicki * Adam Kaczanowski * Piotr Janicki * Urszula Zajączkowska * Wojciech Bonowicz * Mirosław Mrozek * Katarzyna Zwolska-Płusa *Dominik Bielicki *Krzysztof Bieleń *Mirka Szychowiak * Michał Książek * Tomasz Bąk * Anna Mochalska * Roman Honet * Jarosław Jakubowski * Katarzyna Michalczak * Marcin Sendecki * Tadeusz Dąbrowski * Zyta Bętkowska * Rafał Różewicz * Karol Ketzer * Bronka Nowicka * Mirosław Mrozek * Krzysztof Bieleń * Janusz Drzewucki * Bartosz Konstrat * Piotr Barański * Krystyna Dąbrowska * Maciej Robert * Piotr Przybyła * Wojciech Brzoska * Łukasz Jarosz * Artur Nowaczewski * Michał Książek * Piotr Maur * Olgerd Dziechciarz * Michał Sobol * Marcin Orliński * Piotr Gajda * Łukasz Jarosz * Marcin Świetlicki * Grzegorz Wołoszyn * Jarosław Jakubowski * Anna Kalina Modrakis * Dariusz Suska * Michał Murowaniecki * Justyna Fruzińska * Zbigniew Milewski * Piotr Grobliński * Dariusz Adamowski * Rafał Baron * Karol Maliszewski * Zbigniew Jankowski * Karol Samsel * Roman Kaźmierski * Teresa Radziewicz * Joanna Mueller * Maciej Robert * Szymon Babuchowski * Mirka Szychowiak * Łukasz Jarosz * Robert Miniak * Konrad Ciok * Izabela Fietkiewicz-Paszek * Maciej Woźniak * Tomasz Różycki * Magdalena Bielska * Anna Wieser * Marek Czuku * Arkadiusz Stosur * Artur Nowaczewski * Krzysztof Bieleń * Dawid Majer * Jacek Mączka * Izabela Kawczyńska * Wojciech Bonowicz * Marcin Perkowski * Dorota Bachmann * Joanna Lech * Jacek Dehnel * Bohdan Sławiński * Joanna Wajs * Tomasz Pietrzak * Przemysław Witkowski * Sławomir Elsner * Krystyna Dąbrowska * Tadeusz Dąbrowski * Monika Mosiewicz * Justyna Fruzińska * Marek Lobo Wojciechowski * Radosław Kobierski * Łukasz Jarosz *.
Troszkę prozy:
Łukasz Barys * Wit Szostak * Michał Książek * Wojciech Albiński * Piotr Grobliński * Patti Smith * Krzysztof Varga * Małgorzata Rejmer.
Jakie eventy poetyckie warto znać i na jakie warto się wybrać?
Bywam czasem na spotkaniach poetyckich i festiwalach poetyckich. Ale czy umiałbym odpowiedzialnie powiedzieć: idź na Festiwal Puls Literatury w grudniu w łódzkim Domu Literatury, jedź na Falę Poprzeczną do Gdańska – nie powiem, bo to maratony dla wytrwałych. Może najpierw iść na spotkanie poetyckie, z jakimś autorem, zobaczyć czy ci się to spodoba.
Czy w szkole uczniowie starają się pisać poezję?
Piszą. Właśnie czytam, jako juror, zestawy konkursowe “O Laur Arbuza” w tomaszowskim II LO. Ale różnie bywa. Jest sporo nieudanych tekstów, ale czasem błyśnie jakiś brylant. I to już musi wystarczyć. Wiem, że dobry wiersz zwykle powstaje, gdy przeżyło się już trochę, przeczytało niejedno. Dopiero wtedy.
Dziękuję za odpowiedzi, życzę kolejnych udanych wierszy z bitem i nowych tomów poezji!
Krzysztof Kleszcz (ur. 1974) – poeta i autor „Wierszy z bitem”, których można posłuchać na Youtubie. Nagrodzony w konkursie „Poemat Czterech Kultur” (2017), wyróżniony w konkursie „Złoty Środek Poezji” na debiut poetycki (2009). Prowadzi bloga Biała Fabryka z recenzjami. Autor książek poetyckich: „Ę” (2008), „Przecieki z góry”(2012) i „Pański płaszcz” (2016), wydanych przez Wydawnictwo Kwadratura w Łodzi. Mieszka pod Tomaszowem Mazowieckim.
Przeczytaj także:
Zajrzyj na:
Biała Fabryka (bialafabryka.blogspot.com)
Posłuchaj: