Film „Miasteczko” oparty jest na tekście pt. „Odpust” napisanym przez Jana Dobraczyńskiego. Film wyreżyserowali: Janusz Łęski, Julian Dziedzina, Romuald Drobaczyński. Główne role zagrali: Wiesław Gołas, Stanisław Milski, Gabriela Sakowicz, Jadwiga Andrzejewska, Cezary Julski. W roli pana młodego wystąpił Stanisław Bareja. Film opowiada o dniu powszednim prowincjonalnego miasteczka Widłakowa.
Krytyk literacki tak w 1958 roku opisywał film:
„Żaden jednak z tych filmów nie zamykał w sobie tak przejmującego obrazu małego miasteczka, jaki oglądamy w filmie (…) Jest to obraz nasycony treścią, bogactwem obserwacji, zagęszczonym klimatem zagadnień moralnych, obyczajowych i społecznych. Oglądaliśmy film, który jest niemal dokumentem utrwalającym pewne zjawiska współczesności, która choć już przemija, przecież jednak istnieje(…)”
Źródło: Chwalę „Miasteczko” czyli udany portret prowincji/Zygmunt Lichniak// Słowo Powszechne. – 1959, nr 38, s. 1, 2. Fot. SPR-409/V-23/2/0012;
Bohdan Baer, aktor występujący w filmie, wspominał, że największym przeżyciem dla niego było:
„Siedzenie w pełnym rynsztunku strażackim na słupie telegraficznym w Sieradzu podczas trzydziestostopniowego upału i zakładanie girlandy.”
Źródło: Bohdan Baer / rozm. A. Nieśmiałek// Odgłosy. – 1960, nr 6. Portr. SPR-409/V-23/2/0008
Film opowiada perypetie fotografa, nauczyciela, sprzedawcy dewocjonaliów, handlarza owoców w czasie odpustu. W filmie ukazano koloryt prowincjonalnego miasteczka, w którym jedni próbują z niego uciec, a inni walczą o lokum po zmarłej nauczycielce. Ukazano także życie ludzi ulicy, np. złodzieja, który przyjechał „na robotę” w czasie odpustu.
Kierownik produkcji Jerzy Nitecki wspominał problemy przy realizacji filmu:
„Realizowaliśmy scenę procesji. Tego samego dnia w Sieradzu miała się odbyć autentyczna procesja (…) Musieliśmy bardzo spieszyć by nie dopuścić do spotkania tych dwu procesji: filmowej, kościelnej(…)
Źródło: Miasteczko : nasz specjalny wysłannik donosi z Sieradza / E. Smoleń-Wasilewska// Film. – 1958, nr 30, s. 8-9. Il. SPR-409/V-23/2/0007
W czasie realizacji filmu każdego dnia wybierano statystów do scen filmowych.
Pierwotnie w zakończeniu Waldek z Zosią mieli wrócić do Widłakowa autem ciągniętym przez stare konie. Miał to być symbol, że z Widłakowa nie da się wyrwać. Jednakże postanowiono nadać filmowi pozytywne zakończenie.
W marcu 1960 roku, kiedy odbyła się prapremiera filmu „Miasteczko” w Kinie Nysa, mieszkańcy Sieradza mogli obejrzeć Sieradz, w filmie widać „W Zamkowej” (obecnie BWA), Tęsiorowskiego, znanego w tamtych czasach fryzjera, pana Mirusińskiego, muzyka, panią Helę z Rynku, która za pieniądze nosiła ludziom wodę, Henia Bocha, niewidomego sieradzanina, który chodził zawsze z wilczurem.
Źródło: Miasteczko… / Monika Czernow// 7 DNI. – 2003, nr 2, s. 6. Fot. SPR-276/III-99/1/0069 ; SPR-627/VII-27/1/0023
W księdze miasta tak opisują wybór Sieradza jako miejsca akcji:
„Przyjechaliśmy do Sieradza, aby zrobić film o miasteczku jakie jeszcze niestety zdarzają się w naszym kraju. Wybraliśmy Wasze miasto jako teren zdjęć, ze względu na jego piękną architekturę i ciekawy prawdziwie polski folklor. Jednego nie przewidzieliśmy, że spotkamy tutaj wielu życzliwych ludzi, serdeczną atmosferę. Wspomnienia z okresu realizacji filmu, przychylność miejscowych władz i całego społeczeństwa pozostawimy głęboko w naszej pamięci.
W dniu prapremiery filmu „Miasteczko” korzystamy z okazji aby złożyć miastu Sieradz nasze najserdeczniejsze życzenia pomyślności rozwoju, a sobie abyśmy mogli tutaj nakręcić nowy film o jednym z wielu nowych, pięknych nowoczesnych miast, jakich wielu obecnie powstaje w naszym kraju.”
(12.03.1960)
Źródło: Wyciąg z księgi miasta T. VI 1950-1960.Sieradz : Miejska Rada Narodowa, 1960. – 30 x 21 cm, k. 1. SPR-409/V-23/2/0006
W pierwszej dekadzie XXI wieku Dyskusyjny Klub Filmowy „Subiektyw” zorganizował specjalne spotkanie poświęcone filmowi. Po pokazie filmowym w Teatrze Miejskim widzowie mogli wziąć udział w debacie/dyskusji „pomiędzy pokoleniami”.
Źródło: Miasteczko… / Monika Czernow// 7 DNI. – 2003, nr 2, s. 6. Fot. SPR-276/III-99/1/0069 ; SPR-627/VII-27/1/0023
Tego małomiasteczkowego miasta już nie ma. Spełniło się życzenie twórców i 15 lat później zaczęło powstawać miasto wojewódzkie, przyjechali nowi mieszkańcy, Sieradz się rozrósł, zmieniło się miasto i jego tożsamość.
Jadąc po starej części Sieradza wspominam piosenkę napisaną przez Wojciecha Młynarskiego, którą ładnie wykonuje Zbigniew Zamachowski. Piosenka nosi tytuł „Tak jak malował pan Chagall”.
Źródła:
- Chwalę „Miasteczko” czyli udany portret prowincji/Zygmunt Lichniak// Słowo Powszechne. – 1959, nr 38, s. 1, 2. Fot. SPR-409/V-23/2/0012;
- Bohdan Baer / rozm. A. Nieśmiałek// Odgłosy. – 1960, nr 6. Portr. SPR-409/V-23/2/0008;
- Miasteczko : nasz specjalny wysłannik donosi z Sieradza / E. Smoleń-Wasilewska// Film. – 1958, nr 30, s. 8-9. Il. SPR-409/V-23/2/0007;
- Wyciąg z księgi miasta T. VI 1950-1960.Sieradz : Miejska Rada Narodowa, 1960. – 30 x 21 cm, k. 1. SPR-409/V-23/2/0006;
- Miasteczko… / Monika Czernow// 7 DNI. – 2003, nr 2, s. 6. Fot. SPR-276/III-99/1/0069 ; SPR-627/VII-27/1/0023.